Polska gospodarka w ostatnich latach doświadcza wyraźnego wzrostu liczby zamykanych przedsiębiorstw, co staje się istotnym wskaźnikiem kondycji sektora prywatnego i wyzwań, przed jakimi stają przedsiębiorcy. W 2024 roku z Krajowego Rejestru Sądowego wykreślono rekordowe 25 tysięcy spółek, a liczba zawieszeń jednoosobowych działalności gospodarczych osiągnęła bezprecedensowy poziom 375,5 tysięcy przypadków. Jednocześnie pierwsza połowa 2025 roku przyniosła względną stabilizację – wzrost liczby zamknięć wyniósł jedynie 0,1% rok do roku. Szczególnie trudna sytuacja panuje w branżach przemysłowej, handlowej i budowlanej, które razem odpowiadają za większość przypadków upadłości i restrukturyzacji, co jest wynikiem rosnących kosztów energii, pracy i spadającego popytu zewnętrznego.
Obraz zamykania działalności gospodarczych w Polsce
- 1 Obraz zamykania działalności gospodarczych w Polsce
- 2 Typologie zamknięć działalności gospodarczych
- 3 Dynamika czasowa i trendy
- 4 Sektorowa analiza zamykanych działalności
- 5 Przyczyny i czynniki ryzyka
- 6 Upadłości i restrukturyzacje jako wskaźniki gospodarcze
- 7 Prognozy i perspektywy rozwoju sytuacji
- 8 Najważniejsze wnioski
W ostatnich latach skala zamykania firm w Polsce wymaga pogłębionej analizy – najnowsze statystyki pokazują, że sektor przedsiębiorczości funkcjonuje pod silną presją ekonomiczną, ale nie wszystkie wskaźniki są jednoznacznie negatywne.
Dla zobrazowania trendów przytoczmy wybrane dane za lata 2023-2025:
| Rok / Okres | Zamknięcia JDG (tys.) | Zawieszenia JDG (tys.) | Wykreślone spółki (tys.) |
|---|---|---|---|
| 2023 | 198,4 | 368,1 | 23,5 |
| 2024 | 188,6 | 375,5 | 25,0 |
| I poł. 2025 | 99,8 | 179,4 | n.d. |
W pierwszej połowie 2024 roku codziennie zamykano w Polsce średnio około 600 firm. Mimo imponujących liczb w kontekście całkowitej liczby aktywnych przedsiębiorstw w kraju, skala zamykania firm pozostaje umiarkowana. Eksperci podkreślają, że naturalna rotacja podmiotów jest typowa dla dynamicznej gospodarki rynkowej.
Typologie zamknięć działalności gospodarczych
W polskim systemie prawnym istnieje kilka form zakończenia lub czasowego wstrzymania działalności gospodarczej. Rozróżnienie to kluczowe dla prawidłowej interpretacji danych i oceny sektora przedsiębiorczości w kraju:
- Definitywne zamknięcie działalności – oznacza wykreślenie firmy z rejestru i trwałe zakończenie prowadzenia biznesu,
- Zawieszenie działalności – czasowe wstrzymanie aktywności gospodarczej z możliwością jej późniejszego wznowienia,
- Upadłości i restrukturyzacje – formalnie uregulowane procedury wynikające z niewypłacalności lub prób ratowania firmy.
Wśród jednoosobowych działalności gospodarczych popularne jest szczególnie zawieszenie – często sezonowe lub strategiczne. W samym 2024 roku działalność wznowiono w 190,6 tysiącach przypadków, co potwierdza tymczasowy charakter wielu zawieszeń.
Wzrost wykreślonych spółek z KRS (25 tysięcy w 2024, +1,5 tysiąca rok do roku) obrazuje narastające trudności większych firm o złożonej strukturze finansowej.
Część przedsiębiorców wykorzystuje zawieszenie działalności instrumentalnie – rejestruje firmę dla preferencyjnych składek na ZUS, a po kalkulacji podejmuje decyzję o dalszym prowadzeniu bądź likwidacji działalności. Długotrwałe zawieszenie (ponad 12 miesięcy) najczęściej prowadzi do definitywnego zamknięcia firmy.
Dynamika czasowa i trendy
Długoterminowa analiza pokazuje istotne wahania liczby upadłości i zamknięć firm na tle cykli gospodarczych i zmian strukturalnych:
- w latach 2018–2019 liczba upadłości wynosiła ok. 600 przypadków rocznie,
- 2020–2022 – spadek upadłości dzięki rządowym tarczom antykryzysowym (COVID-19),
- 2023 – wzrost do 394 upadłości, początek nowego trendu,
- 2024 – 436 upadłości (+10,7% r/r); zawieszenia działalności na rekordowym poziomie,
- I kw. 2025 – ponad 4,7 tys. niewypłacalności (wzrost o 20,4% r/r), 207 formalnych upadłości, 1349 nowych restrukturyzacji.
Sezonowość zauważalna jest zwłaszcza na początku roku (podsumowania finansowe, decyzje strategiczne przedsiębiorców).
Eksperci przewidują, że w 2025 roku liczba upadłości może spaść o 11% dzięki ożywieniu gospodarczemu i wzrostowi PKB do 3,8%.
Sektorowa analiza zamykanych działalności
Zamknięcia i upadłości w Polsce są skoncentrowane w określonych branżach, co potwierdzają najnowsze statystyki:
- Przemysł przetwórczy – lider liczby upadłości (106 przypadków w 2024, +32% r/r w I kwartale 2025), największe problemy w branży chemicznej, stalowej, metalowej i spożywczej,
- Handel hurtowy i detaliczny – drugi pod względem liczby upadłości (94 przypadki w 2024, wzrost wniosków o 12,1% r/r), dominuje też w postępowaniach naprawczych,
- Budownictwo – 61 upadłości (2024), zjawisko wysokiego odsetka odrzuconych wniosków upadłościowych przez brak majątku (aż 70% przypadków),
- Transport – najbardziej dynamiczny wzrost problemów (20 upadłości w 2024, +100% r/r), wzrost liczby wniosków,
- Gastronomia i deweloperzy – wzrost liczby upadłości i wniosków, szczególnie w restauracjach i firmach realizujących budownictwo mieszkaniowe.
Najwyższy udział niewypłacalności względem liczby aktywnych firm występuje w przemyśle, górnictwie i energetyce oraz transporcie.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Decyzje o zamknięciu firmy wynikają z kompleksowego oddziaływania czynników makro- i mikroekonomicznych:
- koszty prowadzenia działalności – pułapka kosztowa wynikająca z rekordowych na tle Europy cen energii i rosnących kosztów pracy,
- dynamiczny wzrost płacy minimalnej oraz realnych wynagrodzeń podnoszących koszty operacyjne,
- składki ZUS stanowiące barierę, szczególnie dla mikroprzedsiębiorców,
- spadający popyt krajowy i zagraniczny, zwłaszcza ze strony Niemiec,
- utrudniony dostęp do finansowania zewnętrznego przy zaostrzeniu kryteriów kredytowych,
- problemy strukturalne w kluczowych branżach związane z surowcami, technologią, siłą roboczą,
- sezonowość działalności gospodarczej, szczególnie w rolnictwie, turystyce i budownictwie,
- zmiany regulacyjne i biurokratyczne generujące dodatkowe obciążenia dla firm,
- czynniki osobiste przedsiębiorców (zdrowotne, życiowe lub długofalowe wyczerpanie działalnością).
Wzrost liczby upadłości i restrukturyzacji to również wynik nowych przepisów, które usprawniły procedury oraz zwiększyły dostępność instrumentów naprawczych.
Upadłości i restrukturyzacje jako wskaźniki gospodarcze
Procesy upadłościowe i restrukturyzacyjne odzwierciedlają zarówno wyzwania finansowe firm, jak i ich zdolność adaptacji. W 2024 roku sądy ogłosiły 436 upadłości (+10,7% r/r), a tylko w pierwszym półroczu 2025 roku – 207 przypadków.
Przebieg restrukturyzacji nabiera na znaczeniu –
- w 2024 r. rozpoczęto 4 457 procedur restrukturyzacyjnych (+7,4% r/r),
- w I kw. 2025 odnotowano rekordowe 1 349 nowych restrukturyzacji.
Rosnąca liczba restrukturyzacji świadczy o zmianie strategii przedsiębiorców – z likwidacji na aktywne poszukiwanie ratunku i dostosowanie firmy.
Znacząca część upadłych przedsiębiorstw była zadłużona latami – wg danych Krajowego Rejestru Długów już 2/3 upadłych firm znajdowało się wcześniej w rejestrach dłużników.
Prognozy i perspektywy rozwoju sytuacji
Eksperci oczekują wyhamowania negatywnych trendów w 2025 roku oraz stopniowego powrotu do równowagi dzięki:
- przyspieszeniu wzrostu PKB do 3,8% i odbudowie popytu krajowego,
- możliwemu odbiciu zamówień eksportowych z Niemiec i Europy,
- utrzymującej się wysokiej liczbie restrukturyzacji jako alternatywy dla upadłości.
Zagrożenia związane ze światowym wzrostem liczby niewypłacalności, opóźnionymi skutkami klęsk żywiołowych oraz ryzykiem regulacyjnym mogą jednak stopować dynamikę poprawy – szczególnie bez odpowiednich programów wsparcia i uproszczenia przepisów.
Transformacja cyfrowa, innowacje technologiczne, demografia i zmiany klimatyczne będą w najbliższych latach kluczowymi czynnikami kształtującymi rynek przedsiębiorstw w Polsce. Firmy, które potrafią się dostosować i skorzystać z nowych szans, zyskają przewagę konkurencyjną.
Najważniejsze wnioski
Podsumowanie kluczowych ustaleń i rekomendacji dla rynku oraz decydentów przedstawiono poniżej:
- polska gospodarka jest w okresie przejściowym – rekordowe poziomy zamknięć i upadłości, ale także sygnały wyhamowania,
- strukturalne wyzwania kosztowe (energia, wynagrodzenia, składki ZUS) są największym zagrożeniem dla konkurencyjności,
- przemysł, handel, budownictwo, transport to sektory najbardziej narażone na ryzyko upadłości,
- rosnąca skala restrukturyzacji pozwala wielu firmom uniknąć likwidacji i uzyskać wsparcie,
- dla ograniczenia negatywnych skutków zamykania przedsiębiorstw konieczne są: wsparcie MŚP, uproszczenie przepisów, inwestycje w energetykę i cyfryzację.
Zjawisko zamykania firm to naturalny proces na konkurencyjnym rynku, jednak wymaga uporządkowanych mechanizmów wsparcia i skutecznych narzędzi restrukturyzacyjnych, aby minimalizować społeczne i ekonomiczne koszty tej transformacji.